Thứ Bảy, 12 tháng 3, 2011

JAMO R909-LOA KHÔNG THÙNG ĐỘC ĐÁO


HFVN - Chính thức bắt đầu cách đây 8 năm, xuất phát từ nhu cầu thưởng thức âm thanh 2 kênh hoàn hảo, các kĩ sư của Jamo đã nghiên cứu và cho ra đời một ý tưởng hoàn toàn mới: “loa không thùng” (speaker with no cabinet). Tuy là loa không thùng nhưng Jamo R909 được thiết kế hết sức cầu kì với từng chi tiết nhỏ nhất để cuối cùng có thể cho ra được một chất âm gần gũi với tự nhiên, đô động cao với khôgn gian trình diễn cực rộng.
KẾT CẤU KĨ THUẬT
Câu hỏi được đặt ra là tại sao các kĩ sư của Jamo lại chọn thiết kế loa không thùng? Thực tế cho thấy, khuyết điểm cơ bản của loa hiện nay là luôn có cộng hưởng và nhiễu âm bên trong thùng loa giữa các dải tần dẫn đến méo tiếng. Thông thường tổng diện tích thùng loa lớn gấp từ 20 đến 50 lần diện tích của mặt loa con, nên bên trong thùng loa lúc nào cũng sẽ có một âm cộng hưởng dẫn đến những rung chấn không mong muốn xảy ra bên trong loa. Để giải quyết vấn đề này, các hãng loa đã gia cố bên trong thùng loa các khung sường dạng tổ ong hay tìm những vật liệu làm thùng loa thật cứng với độ đặc (hay mật độ vật liệu-density) rất cao. Tuy nhiên, chính việc gia cố này đã đẩy phần cộng hưởng do loa trầm phát ra đến dải trung của loa mid làm ảnh hưởng không ít đến chất âm. Một hệ thống sắp xếp màn loa hoàn toàn mở, không còn bị ảnh hưởng bởi các rắc rối trên được Jamo áp dụng cho R909. Loa R909 là loa lưỡng cực, với mặt loa phẳng có khuynh hướng hơi cong hình cánh cung, giúp tán xạ âm rộng hơn. Mặt loa được sơn bóng với ba màu khác nhau đen, vàng và đỏ có độ dày chính xác 43mm cấu tao từ 7 lớp ván MDF được keo dính và ép thủy lực tạo hình. Để giữ vững cho toàn bộ hệ thống loa, để loa R909 được làm từ sắt khối nặng 26kg, đây cũng chính là nơi chứa bộ phân tần và cọc nối loa bi-wire. Đặc biệt, sát cọc nối loa có một tấm thép không gỉ ghi tên, xuất xứ và mã số của loa. Ông Jan Obel, Phó giám đốc bán hàng khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, cho biết: “Chủ nhân của Jamo R909 sẽ được nghệ nhân của hãng khắc tên và chữ kí vào tấm thép này”. Để đảm bảo chống rung hoàn hảo cho loa, Jamo còn trang bị thêm một giá đỡ ở mặt sau loa. Giá đỡ có cấu tạo từ một đôi thanh thép không gỉ 5 x 60mm ép chặt với nhau,  ở giữa có một lớp cao su. Thanh chống rung này chạy từ gờ sau chân đế lên đến đỉnh màn ngăn. Những đường cong gần loa tweeter sẽ tạo được những hiệu quả nhất định lên chất lượng âm thanh của loa. Quả thực, rất ít loa có lối thiết kế thùng lại có khả năng chống rung hoặc màu sắc thành phẩm đẹp như bô sưu tập sặc sỡ của Jamo. Có thể nói R909 là đôi loa có thiết kế đẹp nhất từ trước đến nay nếu bạn nhìn từ phía sau.
 
Jamo R909 bao gồm hai loa bass đường kính lớn, môt mid và một treble đặt sát nhau, trong đó, loa bass và loa trung là loa lưỡng cực đồng pha (loa tweeter được bao kín). R909 hoạt động nhờ vào âm phát trực tiếp (từ mặt trước) và phản xạ vào tường từ mặt sau. Phần sóng phản xạ khi đến tai người sẽ giúp chúng ta cảm giác được độ rộng của sân khấu trình diễn. Hệ thống loa con là một trong những món “vũ khí tối thượng” làm nên chất âm độc đáo của R909. Ai cũng biết đặc điểm của loa lưỡng cực là âm trầm yếu do hiện tượng “phased out” nên các hãng loa thường sử dụng thêm subwoofer. Để khắc phục vấn đề này, Jamo sử dụng một lúc 2 loa bass đường kính lớn 380mm, loại loa chỉ gặp ở số ít loa sieu trầm cỡ lớn, bằng giấy với gân cao su. Jamo không sử dụng phương pháp hút chân không lấy hết nước trong giấy như các hãng loa khác mà vẫn giữ lại một ít nước và để khô tự nhiên như vậy sẽ tránh được những ảnh hưởng về độ ẩm và giúp màn loa bền hơn. Màng loa lớn cho bass sâu, chắc, chất liêu giấy giúp loa chuyển động nhanh, ở điều kiện tự nhiên độ trầm của R909 xuống đến 27Hz

Loa trung của R909 được đặt hàng bởi một trong những hãng sản xuất  loa nổi tiếng trên thế giới là SEAS-Na uy. Màng loa ma-gie đường kính 135mm, có thể chịu đựng tần số đến 9 khz. Nhìn từ phía sau bạn sẽ thấy nam châm của loa  có cấu tạo rất đặc biệt, đây là thiết kế được hãng SEAS đăng kí bản quyển. Hệ thốgn am châm náy bao gồm nhiều phiến nam châm neodyum nhỏ cấu thành đặt xung quanh voice coil giúp phân bố đồng đều lực hút lên loa, tạo sự thoáng khí và tránh tăng nhiệt trong quá trình hoạt động. Với thiết kế này, độ động của loa mid sẽ ngang bằng với loa treble tạo sự đồng pha hoàn hảo. Loa twee-er 25mm là phiên bản thu gọn của mẫu loa trứ danh Scan Speak Revelator, nhưng có mặt trước nhỏ hơn để có thể đặt cạnh loa trung. Mạng phân tần được thiết kế đơn giản với các độ dốc bậc hai và từ càc linh kiện chất lượng cao như các tụ pylypropylene và các cuộn cảm lõi khí của hãng Solen (Canada).

CHẤT LƯỢNG ÂM THANH
Với R909, Jamo không chỉ đơn thuần klà tích hợp các ưu điểm sẵn có trong mẫu loa khác. Sự khẳng định của hãng rằng lối thiết kế lưỡng cực đồng pha, không tương tác nhhiều với môi trường xung quanh, chỉ đúng một phần, bởi với mỗi phòng nghe khác nhau, R909 cho âm khác nhau. Trong phòng nghe thử của chúng tôi các loa được đặt cách nhau 2.5m, chân loa đặt hơi nghiêng vê phía ngồi nghe, cách góc nhà và tường 1m, cách vị trí nghe 3m. Do loa tweeter ở phía trên màng ngăn nên độ cân bằng từ dải trung cao qua dải tiếng treble cao hơi yếu, khiến độ cân bằng tổng thể trong dải trung âm hơi thiên về tiếng bass.
Âm thanh cua R909 tròn trịa, ấm áp, với xu hướng giảm dần dung lượng dải tần cao. Loa cho người nghe cảm nhận về một phạm vi âm thanh rộng lớn, bao trùm, khác hẳn với các loa thông thường, thậm chí cả những loa lớn như trong model B&W 800. Điều kì diệu là phạm vi âm thanh rộng lớn đó được tạo nên một cách nhẹ nhàng gần như hòa lẫn với không gian, không kèm theo tiếng ồn hay âm trầm vang. Sự truyền cảm và hiệu ứng vật lí về vị trí của các nhạc công được khắc họa rõ nét.Trong khi đó, một  số mẫu loa có được khả năng cân bằng như R909 lại thường có xu hướng cường điệu âm thanh. Jamo R909 còn có một ưu điểm nữa. Mặc dù loa tweeter Revelator không có được độ chính xác hay cho chất âm trong như pha lê của các loa tweeter kim cương, berylium, nhưng loa lại đảm nhiệm vai trò đặc biệt tốt. Độ tán âm của loa không những trải rộng mà còn đồng đều. Có thể nhận xét rằng Jamo R909 là mẫu loa rất dễ thích nghi, bởi loa luôn đảm bảo được hiệu ứng, độ nhất quán và cung bậc của âm thanh trong các mức âm lượng khác nhau.

R909 cũng là mẫu loa tái hiện thành công giọng hát, đặt biệt là giọng ca nữ. Ngay cả nhữgn giọng ca Jazz trữ tình,  truyền cảm…..vốn rất khó hoàn hảo ở các loa thùng lớn thông thường, nay cũng được R909 tái hiện với vẻ đẹp hiếm có. Vẻ đẹp đó chỉ thường xuất hiện ở các loa nhỏ hơn, không bị ảnh hưởng bởi âm nhiễu từ thùng loa. Loa cũng có một khả năng hiếm thấy, đó là tái hiệm thành công được nhiều loại nhạc nhờ dải trung âm mạnh mẽ và hoạt bát, tính thuần nhất và khả năng mở rộng âm mà ít mẫu loa nào sánh kịp. Xét về mặt lí thuyết, Jamo R909 “không thùng” là mẫu loa khó được đón nhận, bởi nó ngược lại với những tư duy trước đây về thiết kế thùng loa. Nhưng trong thực tế, loa không hề thua kém các đối thủ khác. Quả thực loa có thể tỏ ra kén chọn với một số ampli phối ghép, nhưng nó cũng không đòi hỏi ampli có công suất quá lớn, chỉ cần ampli đó phù hợp và khả năng xử lí âm tốt. Bên cạnh đó, loa cũng phù hợp với những phòng nghe cỡ vừa hoặc lớn để cho âm thanh trung thực, có độ phân tích hợp lí  và có tính cân bằng vừa phải.

KẾT CẤU KĨ THUẬT
Câu hỏi được đặt ra là tại sao các kĩ sư của Jamo lại chọn thiết kế loa không thùng? Thực tế cho thấy, khuyết điểm cơ bản của loa hiện nay là luôn có cộng hưởng và nhiễu âm bên trong thùng loa giữa các dải tần dẫn đến méo tiếng. Thông thường tổng diện tích thùng loa lớn gấp từ 20 đến 50 lần diện tích của mặt loa con, nên bên trong thùng loa lúc nào cũng sẽ có một âm cộng hưởng dẫn đến những rung chấn không mong muốn xảy ra bên trong loa. Để giải quyết vấn đề này, các hãng loa đã gia cố bên trong thùng loa các khung sường dạng tổ ong hay tìm những vật liệu làm thùng loa thật cứng với độ đặc (hay mật độ vật liệu-density) rất cao. Tuy nhiên, chính việc gia cố này đã đẩy phần cộng hưởng do loa trầm phát ra đến dải trung của loa mid làm ảnh hưởng không ít đến chất âm. Một hệ thống sắp xếp màn loa hoàn toàn mở, không còn bị ảnh hưởng bởi các rắc rối trên được Jamo áp dụng cho R909.
Loa R909 là loa lưỡng cực, với mặt loa phẳng có khuynh hướng hơi cong hình cánh cung, giúp tán xạ âm rộng hơn. Mặt loa được sơn bóng với ba màu khác nhau đen, vàng và đỏ có độ dày chính xác 43mm cấu tao từ 7 lớp ván MDF được keo dính và ép thủy lực tạo hình. Để giữ vững cho toàn bộ hệ thống loa, để loa R909 được làm từ sắt khối nặng 26kg, đây cũng chính là nơi chứa bộ phân tần và cọc nối loa bi-wire. Đặc biệt, sát cọc nối loa có một tấm thép không gỉ ghi tên, xuất xứ và mã số của loa. Ông Jan Obel, Phó giám đốc bán hàng khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, cho biết: “Chủ nhân của Jamo R909 sẽ được nghệ nhân của hãng khắc tên và chữ kí vào tấm thép này”. Để đảm bảo chống rung hoàn hảo cho loa, Jamo còn trang bị thêm một giá đỡ ở mặt sau loa. Giá đỡ có cấu tạo từ một đôi thanh thép không gỉ 5 x 60mm ép chặt với nhau,  ở giữa có một lớp cao su. Thanh chống rung này chạy từ gờ sau chân đế lên đến đỉnh màn ngăn. Những đường cong gần loa tweeter sẽ tạo được những hiệu quả nhất định lên chất lượng âm thanh của loa. Quả thực, rất ít loa có lối thiết kế thùng lại có khả năng chống rung hoặc màu sắc thành phẩm đẹp như bô sưu tập sặc sỡ của Jamo. Có thể nói R909 là đôi loa có thiết kế đẹp nhất từ trước đến nay nếu bạn nhìn từ phía sau.
 
Jamo R909 bao gồm hai loa bass đường kính lớn, môt mid và một treble đặt sát nhau, trong đó, loa bass và loa trung là loa lưỡng cực đồng pha (loa tweeter được bao kín). R909 hoạt động nhờ vào âm phát trực tiếp (từ mặt trước) và phản xạ vào tường từ mặt sau. Phần sóng phản xạ khi đến tai người sẽ giúp chúng ta cảm giác được độ rộng của sân khấu trình diễn. Hệ thống loa con là một trong những món “vũ khí tối thượng” làm nên chất âm độc đáo của R909. Ai cũng biết đặc điểm của loa lưỡng cực là âm trầm yếu do hiện tượng “phased out” nên các hãng loa thường sử dụng thêm subwoofer. Để khắc phục vấn đề này, Jamo sử dụng một lúc 2 loa bass đường kính lớn 380mm, loại loa chỉ gặp ở số ít loa sieu trầm cỡ lớn, bằng giấy với gân cao su. Jamo không sử dụng phương pháp hút chân không lấy hết nước trong giấy như các hãng loa khác mà vẫn giữ lại một ít nước và để khô tự nhiên như vậy sẽ tránh được những ảnh hưởng về độ ẩm và giúp màn loa bền hơn. Màng loa lớn cho bass sâu, chắc, chất liêu giấy giúp loa chuyển động nhanh, ở điều kiện tự nhiên độ trầm của R909 xuống đến 27Hz

Loa trung của R909 được đặt hàng bởi một trong những hãng sản xuất  loa nổi tiếng trên thế giới là SEAS-Na uy. Màng loa ma-gie đường kính 135mm, có thể chịu đựng tần số đến 9 khz. Nhìn từ phía sau bạn sẽ thấy nam châm của loa  có cấu tạo rất đặc biệt, đây là thiết kế được hãng SEAS đăng kí bản quyển. Hệ thốgn am châm náy bao gồm nhiều phiến nam châm neodyum nhỏ cấu thành đặt xung quanh voice coil giúp phân bố đồng đều lực hút lên loa, tạo sự thoáng khí và tránh tăng nhiệt trong quá trình hoạt động. Với thiết kế này, độ động của loa mid sẽ ngang bằng với loa treble tạo sự đồng pha hoàn hảo. Loa twee-er 25mm là phiên bản thu gọn của mẫu loa trứ danh Scan Speak Revelator, nhưng có mặt trước nhỏ hơn để có thể đặt cạnh loa trung. Mạng phân tần được thiết kế đơn giản với các độ dốc bậc hai và từ càc linh kiện chất lượng cao như các tụ pylypropylene và các cuộn cảm lõi khí của hãng Solen (Canada).

CHẤT LƯỢNG ÂM THANH
Với R909, Jamo không chỉ đơn thuần klà tích hợp các ưu điểm sẵn có trong mẫu loa khác. Sự khẳng định của hãng rằng lối thiết kế lưỡng cực đồng pha, không tương tác nhhiều với môi trường xung quanh, chỉ đúng một phần, bởi với mỗi phòng nghe khác nhau, R909 cho âm khác nhau. Trong phòng nghe thử của chúng tôi các loa được đặt cách nhau 2.5m, chân loa đặt hơi nghiêng vê phía ngồi nghe, cách góc nhà và tường 1m, cách vị trí nghe 3m. Do loa tweeter ở phía trên màng ngăn nên độ cân bằng từ dải trung cao qua dải tiếng treble cao hơi yếu, khiến độ cân bằng tổng thể trong dải trung âm hơi thiên về tiếng bass.
Âm thanh cua R909 tròn trịa, ấm áp, với xu hướng giảm dần dung lượng dải tần cao. Loa cho người nghe cảm nhận về một phạm vi âm thanh rộng lớn, bao trùm, khác hẳn với các loa thông thường, thậm chí cả những loa lớn như trong model B&W 800. Điều kì diệu là phạm vi âm thanh rộng lớn đó được tạo nên một cách nhẹ nhàng gần như hòa lẫn với không gian, không kèm theo tiếng ồn hay âm trầm vang. Sự truyền cảm và hiệu ứng vật lí về vị trí của các nhạc công được khắc họa rõ nét.Trong khi đó, một  số mẫu loa có được khả năng cân bằng như R909 lại thường có xu hướng cường điệu âm thanh. Jamo R909 còn có một ưu điểm nữa. Mặc dù loa tweeter Revelator không có được độ chính xác hay cho chất âm trong như pha lê của các loa tweeter kim cương, berylium, nhưng loa lại đảm nhiệm vai trò đặc biệt tốt. Độ tán âm của loa không những trải rộng mà còn đồng đều. Có thể nhận xét rằng Jamo R909 là mẫu loa rất dễ thích nghi, bởi loa luôn đảm bảo được hiệu ứng, độ nhất quán và cung bậc của âm thanh trong các mức âm lượng khác nhau.

R909 cũng là mẫu loa tái hiện thành công giọng hát, đặt biệt là giọng ca nữ. Ngay cả nhữgn giọng ca Jazz trữ tình,  truyền cảm…..vốn rất khó hoàn hảo ở các loa thùng lớn thông thường, nay cũng được R909 tái hiện với vẻ đẹp hiếm có. Vẻ đẹp đó chỉ thường xuất hiện ở các loa nhỏ hơn, không bị ảnh hưởng bởi âm nhiễu từ thùng loa. Loa cũng có một khả năng hiếm thấy, đó là tái hiệm thành công được nhiều loại nhạc nhờ dải trung âm mạnh mẽ và hoạt bát, tính thuần nhất và khả năng mở rộng âm mà ít mẫu loa nào sánh kịp. Xét về mặt lí thuyết, Jamo R909 “không thùng” là mẫu loa khó được đón nhận, bởi nó ngược lại với những tư duy trước đây về thiết kế thùng loa. Nhưng trong thực tế, loa không hề thua kém các đối thủ khác. Quả thực loa có thể tỏ ra kén chọn với một số ampli phối ghép, nhưng nó cũng không đòi hỏi ampli có công suất quá lớn, chỉ cần ampli đó phù hợp và khả năng xử lí âm tốt. Bên cạnh đó, loa cũng phù hợp với những phòng nghe cỡ vừa hoặc lớn để cho âm thanh trung thực, có độ phân tích hợp lí  và có tính cân bằng vừa phải.
 
Theo Nghe Nhìn Việt Nam