Sự sôi động đang diễn ra: những phương tiện tốt nhất, tất cả đã tập họp đầy đủ cho cuộc thuyết trình của bạn. Với chiếc máy tính kèm theo màn hình rộng 17" và hệ thống multimedia, bạn có thể thực hiện trình diễn đầy hấp dẫn.
Tuy nhiên, nếu nhận thấy âm thanh từ máy tính phát ra như chiếc radio đồ chơi trẻ con, thì đúng là lúc nên nâng cấp bo mạch âm thanh. Trước đây không lâu, bạn phải chi ra một khoản tiền đáng kể để tăng sức mạnh cho máy PC của mình và sau đó đành chấp nhận một chất lượng âm thanh tàm tạm. Nhưng từ năm ngoái nhiều công nghệ mới đã làm thay đổi hẳn bộ mặt của ngành này: bo mạch dễ lắp đặt hơn, giá chỉ còn một nửa so với trước, và tạo ra âm thanh có chất lượng tốt hơn nhiều.
Bước phát triển quan trọng nhất là sự thâm nhập của bo mạch âm thanh vào bus hệ thống PCI. Loại bo mạch mới nhất được lắp vào các khe cắm PCI tốc độ cao trong máy tính của bạn thay vì các khe cắm ISA cũ tốc độ chậm. Chuẩn PCI cho phép bo mạch âm thanh trao đổi thông tin tốc độ cao với bộ xử lý và bộ nhớ chính của PC, nên máy có thể tạo ra âm thanh 3D và âm thanh của các loại nhạc cụ một cách chi tiết. PCI cũng đơn giản hóa việc lắp đặt - bạn không cần phải nhờ đến nhân viên kỹ thuật để đưa một bo mạch mới vào vận hành. Bây giờ bất cứ ai, với một chiếc vặn vít trong tay và 10 phút rảnh rỗi, đều có thể thực hiện công việc này.
Sự ra đời gần đây của các tiêu chuẩn tối thiểu đối với âm thanh PC cũng đã cải thiện đáng kể chất lượng âm thanh. ACõ97 của Intel (Audio Codec) và PCõ98 của Microsoft, cả hai đều quy định các mức chấp nhận được đối với tạp âm, độ méo và những yếu tố khác làm giảm chất lượng âm thanh. Hầu hết các bo mạch PCI trên thị trường đều thỏa mãn một hoặc cả hai tiêu chuẩn này.Cuối cùng, hầu hết các bo mạch âm thanh mới đều hỗ trợ âm thanh 3D theo vị trí (positional sound) mà cho đến gần đây chỉ có trong các trò chơi máy tính. Ấm thanh theo vị trí sẽ thay đổi sự định vị khi bạn di chuyển trong khung cảnh ảo. Trong Quake II chẳng hạn, những người chơi game được trang bị bo mạch âm thanh 3D có thể cảm nhận các hiệu ứng thực khi có nhiều quả đạn nổ xung quanh họ.
Nếu đã đọc nhiều bài nói về loa dựa trên cơ sở Universal Serial Bus (USB), bạn có thể tự hỏi không biết nó còn cần đến card âm thanh nữa không. Loa USB đe dọa sẽ làm cho card âm thanh trở nên lạc hậu bằng cách chuyển đổi tín hiệu âm thanh số trực tiếp thành âm thanh dạng tương tự. Tuy nhiên như được giới thiệu trong mục "USB: kẻ giết chết card âm thanh?" những loa đó không phải để dùng cho mọi người.
Lời khuyên về âm thanh
Để biết rõ thế hệ mới của các bo mạch âm thanh PCI phong phú đến như thế nào, tạp chí PC World Mỹ đã thử nghiệm chín kiểu của các hãng Aztech, Creative Labs, Diamond Multimedia, Hi-Val, Turtle Beach, và Yamaha. Việc đánh giá từng card được tiến hành về cả hai phương diện: sử dụng trong nghiệp vụ và chơi game, so sánh nó với Sound Blaster AWE64 Gold của Creative Labs, một bo mạch ISA điển hình.
Về mặt nghiệp vụ, đánh giá tập trung vào chất lượng âm thanh do bo mạch đó phát ra trong các ứng dụng của PC tốt xấu như thế nào. Đối với game, việc xem xét các kết quả thử nghiệm cũng giống như vậy vì hầu hết những tập tin âm thanh .wav và Musical Instrument Digital Interface (MIDI) gặp trong các ứng dụng nghiệp vụ cũng được dùng trong game; nhưng có cộng thêm những tiêu chuẩn trò chơi quan trọng khác. Các loại card PCI hoạt động với game trên DOS không được tin cậy như bo mạch ISA. Điểm bổ sung được cộng cho những bo mạch nào có khả năng hỗ trợ bốn loa trở lên, là yếu tố cần thiết để đạt được âm thanh 3D định vị theo vị trí tốt nhất.
Sản phẩm Best Buy cho người dùng làm việc, bo mạch Diamond Multimedia Sonic Impact 590 giá 50 USD, kết hợp tốt nhất giữa âm thanh và giá cả.
Bạn có muốn đạt được âm thanh tuyệt hảo cho game? Ngay một bo mạch âm thanh PCI giá không đắt, như Sonic Impact 590 chẳng hạn, cũng đã cho chất lượng đầu ra khá tốt. Nhưng đối với những người đam mê game nghiền đa phương tiện, Sound Blaster Live! giá 200 USD của Creative Labs là lựa chọn thích đáng (xem bài giới thiệu về Sound Blaster Live! trong PCW VN số 10/1998). Tất cả đều công nhận rằng Sound Blaster Live! đã chơi nhạc MIDI hay nhất, đồng thời hỗ trợ đến tám loa - nhiều nhất trong nhóm bo mạch được thử nghiệm.
Kiểm nghiệm với tập tin âm thanh .wav
Dù đang nghe các hiệu ứng âm thanh của Windows hay âm thanh 3D của một game, chất lượng âm thanh PC cũng phụ thuộc một phần vào khả năng xử lý các tập tin .wav của bo mạch âm thanh, nơi chứa đựng thông tin về âm thanh số.
Để kiểm tra hiệu năng xử lý tập tin .wav của từng bo mạch âm thanh, nhóm thử nghiệm đã thực hiện các phép thử với một tập tin .wav chứa các âm sắc điện tử. Bằng máy phân tích Audio Precision System Two, người ta đo độ méo, tạp âm, dải các âm sắc, cũng như các yếu tố khác có ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh. Nhóm thử nghiệm cũng đã ghi và phát lại những âm sắc chính xác để tìm hiểu một bo mạch đã làm việc như thế nào trong lúc ghi âm trên máy tính.
Hi-Val, Sonic Impact 590, và Montego A3D Xstream của Turtle Beach - cả ba đều dựa trên chip Aureal Vortex - cho kết quả tốt nhất trong việc phát lại các tập tin .wav. Các bo mạch này cũng thực hiện tốt việc ghi âm. Mặc dù có thiết kế tương tự Hi-Val, nhưng bo mạch của Turtle Beach sử dụng các bộ chuyển đổi số 18 bit thay vì 16 bit; công ty này tuyên bố rằng loại 18 bit thực hiện tốt hơn (vì nhiều bit hơn sẽ diễn dịch thành cấu trúc âm thanh thực hơn). Tuy nhiên trong các phép thử, cải tiến này không được nhận thấy.
Bạn sẽ thấy được những kết quả tốt đối với Sound Blaster Live!, bo mạch được ưa chuộng đối với người chơi game, mặc dù thành tích của nó không phải là cao nhất trong tất cả các phương diện. Nó không tạo lại được dải âm sắc rộng nhất, nhưng hầu hết người nghe không phát hiện nổi sự hạn chế này. Tuy nhiên âm thanh được ghi ở mức trên 92% so với mức cao nhất đã bị méo. Vì mức âm thanh này chỉ xảy ra trong một cửa sổ nhỏ trên hầu hết các quá trình ghi, nên người dùng bình thường sẽ hiếm gặp. Nhưng nhạc sĩ và người sáng tác thì có thể thất vọng vì nó.
Nhóm thử nghiệm đã có kết quả hỗn hợp từ những bo mạch khác của Creative Labs. Sound Blaster PCI 128 không êm như bo mạch Hi-Val hoặc bo mạch Turtle Beach, nhưng bạn không thể nghe thấy được sự khác nhau trên mức tạp âm của máy tính. Bo mạch Ensoniq Audio PCI của Creative Labs đã tạo ra độ méo khá rõ khi đồng hồ chỉ thị mức ghi tăng lên quá 72 % so với mức cực đại, và bạn có thể nhận thấy khi phát lại những mức âm lớn, như đoạn crescendo của một bản giao hưởng chẳng hạn.
Aztech PCI 338-A3D trông giống như bo mạch Hi-Val nhưng âm thanh ghi và phát lại bị méo nhiều. Gần như bất kỳ thiết bị nào dùng để ghi âm vào Aztech đều gây ra méo, trừ trường hợp nếu bạn có thể khống chế âm lượng của nó (nhưng thường thì không thể).
Sonic Impact S90 của Diamond Multimedia cũng giống như các bo mạch Aztech; Hi-Val, và Turtle Beach, đồng thời chất lượng của nó không khác các bo mạch khác.
Bo Diamond Monster Sound MX 200 khi phát lại các tập tin .wav với dải âm thanh rất phong phú, nhưng bạn vẫn có thể nghe thấy tiếng xì nhỏ từ loa; ghi bằng microphone không tốt hơn chất lượng điện thoại.
WaveForce 192 XG giá 99 USD của Yamaha gây méo đáng kể ở các tần số cao hơn khi phát lại (tiếng bị lạo xạo) và bị một ít tạp âm. Các bo mạch Hi-Val và Turtle Beach có chất lượng tốt hơn so với giá tiền như vậy.
Thành phố MIDI
Giống như tập tin .wav, việc xử lý âm thanh MIDI là bắt buộc. Giao thức MIDI báo cho một bo mạch biết cách tạo ra những âm thanh nhạc cụ số trong các game và trình ứng dụng như thế nào. Chất lượng MIDI cho thấy âm thanh được tạo ra bởi chip tổng hợp âm của bo mạch có sức thuyết phục như thế nào.
Đối với hầu hết mọi người, một bo mạch âm thanh nếu có thể thực hiện đồng thời được 32 loại tiếng nhạc cụ thì đủ để chơi đa số các game. Tuy nhiên các nhà sáng tác nhạc có thể đòi hỏi hơn 64 loại tiếng. Tất cả bo mạch được thử nghiệm đều có thể chơi ít nhất là 32 loại tiếng nhạc cụ cùng một lúc.
Nốt nhạc được tạo ra bằng chip tổng hợp âm trong phần cứng của card nói chung phát ra âm thanh tốt hơn so với nốt nhạc liên quan phần mềm. Lý do? Việc tạo ra tất cả các âm thanh phức tạp như vậy đòi hỏi CPU trong PC phải hoạt động cật lực. Để bộ xử lý rảnh rỗi hơn, bộ tổng hợp phần mềm phải gánh vác thay bằng cách tạo ra những âm thanh đơn giản hơn, ít trung thực hơn. Nếu máy của bạn là loại P-200 hoặc chậm hơn, thì điều đặc biệt quan trọng là bạn phải chọn loại card có kèm theo bộ tổng hợp âm phần cứng, để CPU còn khả năng làm công việc khác. Tất cả các bo mạch ở đây, trừ Ensoniq AudioPCI và Sound Blaster PCI128, đều có thể phát lại ít nhất 32 hoặc 64 loại tiếng bằng phần cứng.
Bạn có thể có âm thanh MIDI chất lượng cao với khoảng 50 USD, nhưng phải lựa chọn. Chỉ nhìn vào hộp, kiểm tra giá, và xem xét các phần phụ trợ, bạn sẽ không biết một card có phát âm tốt hay không. Phải liệt kê ra trước khi mua. Nếu không thể, thì các bài báo tổng duyệt (như bài này chẳng hạn) sẽ giúp bạn biết rõ hơn.
Để kiểm tra chất lượng bộ tổng hợp âm MIDI của bo mạch, nhóm thử nghiệm đã cho chơi bốn tuyển chọn âm nhạc - từ Broadway đến nhạc đồng quê - trên từng bo mạch. Chẳng khó gì khi chọn người thắng từ những kẻ bại. Những bo mạch thắng cuộc phát ra âm thanh sinh động và trung thực, với tiếng piano thánh thót và tiếng ghi ta bập bùng; còn những bo mạch không đạt thì phát tiếng không thực hoặc bỏ qua những đoạn mà chúng không thể xử lý được.
Bo mạch đó có sống động?
Sound Blaster Live! giá 200 USD, Best Buy của những người chơi game, đã chơi nhạc MIDI tốt nhất trong số các bo mạch được thử; nó tạo ra tiếng piano, ghita, và trống rất trung thực - kể cả những tiếng trầm âm lượng lớn - trong các phép thử.
Diamond Monster Sound MX giá 200 USD, một sản phẩm ưa thích khác, được đánh giá ngang bằng bo mạch Sound Blaster AWE64 Gold giá 149 USD về mức độ phong phú, nhưng tiếng phát ra mờ đục hơn một ít. Người nghe thường thích những nét tinh tế trong tiếng kèn và tiếng ghita, cũng như sự đập mạnh của tiếng trống và tiếng bass.
Những bo mạch thông dụng kế tiếp là Aztech, Diamond Sonic Impact S90, Hi-Val, và Turtle Beach. Trong khi không thực hiện tốt như Live hay AWE64 Gold, thì chúng lại cho âm thanh tương đối tốt so với giá dưới 100 USD. Các bo mạch này tương tự nhau về âm sắc nói chung: hơi bị ken két hoặc loảng xoảng ở âm cao, nhưng khỏe ở nốt trầm. Bo Sonic Impact S90 chẳng hạn phát tiếng bass và tiếng trống khá tốt, đặc biệt là đối với một bo mạch có giá rẻ như vậy.
Yamaha cũng nằm ở thứ hạng trung bình. Người nghe thích độ nét và sự trung thực của một số nhạc cụ như kèn đồng và piano, nhưng bắt buộc phải chú ý đến sự mờ đục của những nốt cao cường độ mạnh. Hãng Yamaha quảng cáo rằng công nghệ XG MIDI của họ sẽ cho các nhà lập trình và soạn nhạc nhiều loại tiếng hơn, cũng như khả năng điều khiển nhạc cụ tốt hơn, nhưng rất ít game được biên soạn theo XG, cho nên chỉ có các nhà soạn nhạc là chú ý đến những tiến bộ này.
Hai bo mạch giá rẻ của Creative Labs nằm ở cuối bảng danh sách. Mặc dù Ensoniq AudioPCI hoạt động tốt hơn một ít so với Sound Blaster PCI 128, nhưng chúng được xếp vào loại yếu. Các nốt piano được phát ra rời rạc, và một giọng líu lo xa lạ chen vào một số nhạc cụ.
Bắt tay vào hành động
Bạn đang chơi Quake II, và đang nhìn chăm chú vào một địch thủ nguy hiểm. Bỗng nhiên, một tiếng nổ xé không khí ở phía sau bạn. Bạn quay ra sau và nghe những tiếng dội phát ra ở trước mặt. Bí mật của hiện thực này là gì? Chính âm thanh 3D định vị đã làm cho các bo mạch mới nhất thay đổi phương hướng và chất lượng của âm thanh khi bạn di chuyển trong không gian ảo. Khác với âm thanh Surround, 3D định vị là loại âm thanh tương tác.
Hiện có nhiều chuẩn 3D định vị. Microsoft tiếp tục cải tiến khả năng DirectSound 3D cài sẵn trong Windows 95 và 98. DirectSound 3D làm cho bạn nghe được âm thanh xung quanh mình, nhưng không cho phép các âm thanh tương tác với nhau. Các chuẩn A3D 2.0 của Ayreal (trong những card cao cấp được đưa ra vào cuối năm nay) và Environmental Audio của Creative Labs (tức EAX, có trong Sound Blaster Live và như là một phát triển của DirectSound 3D), cả hai đều cho phép các âm thanh tương tác với môi trường của chúng. Với A3D 2.0 và EAX chẳng hạn, khi bạn lái chiếc xe của mình qua một đường hầm, bạn sẽ nghe thấy tiếng nổ động cơ của bạn dội ra từ những bức tường xung quanh. Hãy còn sớm để nói với bạn về các tiêu chuẩn khác nhau, nhưng tính tương hợp sẽ không có vấn đề gì.
Các driver dùng cho DirectSound 3D và A3D - có trên Web vào cuối năm nay - sẽ chạy những công nghệ này trong phần mềm, cho nên bạn có thể có âm thanh 3D định vị và miễn phí. Tuy nhiên, âm thanh 3D chạy bằng phần mềm sẽ gây méo và nhiễu âm thanh, và có thể không sử dụng một số tính năng cao cấp, làm cho CPU quá tải. Do vậy, để có âm thanh 3D tốt nhất, bạn hãy tìm mua một card có khả năng tăng tốc bằng phần cứng, như các bo mạch Best Buy đề cập trong bài.
Ấm thanh 3D định vị hoạt động tốt nhất với headphone, hoặc với 4 loa trở lên. Cả hai bo mạch Monster Sound của Diamond và Sound Blaster PCI128 của Creative Labs đều có thể chạy bốn loa, còn Sound Blaster Live! thì hỗ trợ đến tám. Người dùng thông thường chắc sẽ thỏa mãn với loại card hỗ trợ hai loa. Card hai loa vẫn cho hiệu ứng ba chiều, nhưng âm thanh ở vùng rìa không tinh tế, và âm thanh ở phía trên cũng không có. Chất lượng âm thanh 3D bốn loa của bo mạch Live rất ấn tượng. EAX còn tăng cường thêm nhiều ưu điểm khác cho Live, đặc biệt trong những game có âm thanh thay đổi theo quang cảnh xung quanh, và không chỉ liên quan tới vị trí của bạn. Tuy vậy, hiện nay còn ít game được thiết kế để ứng dụng EAX.
Khi DOS là ông chủ
Bạn vẫn đang chơi những game chạy trên DOS? Điều này đặt ra vấn đề đối với một số bo mạch PCI. Trong khi tất cả các bo mạch này đều được tuyên bố là có khả năng tương thích ngược ở mức độ nào đó với các DOS game, thì có một số ít lại hoạt động khá tồi trong các lần thử. Bo mạch của Yamaha thực hiện kém nhất - không thể dùng nó để chơi game trong cửa sổ DOS hoặc từ dấu nhắc DOS (Yamaha tuyên bố là các phiên bản driver tương lai của họ sẽ chơi được cả hai). Monster Sound MX 200 không quảng cáo là chạy được tất cả các game trong DOS, nhưng lại hoạt động tốt trong các lần thử. Bo Sonic Impact S90 của Diamond Multimedia cũng không có trục trặc nào với DOS game. Trong các game có tùy chọn General MIDI, bo mạch S90 đã chơi toàn bộ dàn nhạc.
Mặc dù các bo mạch Sound Blaster của riêng Creative Labs tuyên bố có thể tương thích gần hoàn hảo với tiêu chuẩn DOS của Sound Blaster, nhưng cả hai loại Ensoniq AudioPCI và PCI 128 đều có vấn đề. Ensoniq chỉ chạy được các game từ dấu nhắc DOS (bạn phải ra khỏi Windows trước), còn PCI 128 thì chỉ chạy được ba trong năm game thử mà thôi. Tuy nhiên, Sound Blaster Live! của Creative Labs chơi game trong DOS một cách thông suốt. Các bo mạch của Aztech, Hi-Val, và Turtle Beach cũng xử lý dễ dàng các DOS game. Tuy nhiên là chất lượng âm nhạc của chúng quá tồi so với các dàn nhạc phong phú của Creative.
Đừng ngại việc chạy thử nghiệm. Một số game chạy tốt từ cửa sổ DOS trong Windows, một số khác thì chạy tốt từ dấu nhắc DOS. Nếu bạn gặp trục trặc thì giải pháp đơn giản nhất là để nguyên card ISA cũ đã lắp đặt, và nối đầu ra của card này với đường dây dẫn vào card PCI mới của bạn. Hầu hết các card sẽ có thể sống chung hòa bình với nhau.
Lời kết
Dù bạn là người dùng bận nhiều công việc hay dân ghiền game, thì âm thanh cũng là phương tiện không thể thiếu trong hoạt động PC của bạn. Nhưng giữa các hãng cung cấp bo mạch âm thanh đang có một cuộc chạy đua về các chi tiết không mấy quan trọng trong thực tế. Đừng bị cuốn hút bởi những lời tốt đẹp mà mất tiền oan. Hiện nay bạn đã có thể đạt được những âm thanh tuyệt hảo với giá hợp lý. Lời kết luận là: nếu bạn cần một hệ âm thanh cho việc trình diễn không thường xuyên, đừng chi ra quá 100 USD. Nhưng nếu chơi game là một đam mê của bạn, thì hãy cố bỏ ra ít nhất 150 USD để có thể thêm tính năng. Bạn sẽ nhận thấy rõ sự khác biệt này.
Bùi Xuân Toại US PC World 11/98
Khi những tính năng mới của các loại card âm thanh chưa đủ để gây lẫn lộn, bạn phải đối mặt với một tình trạng khó xử khác: Universal Serial Bus. Hiện nay bạn có thể mua các loa tín hiệu số và cắm thẳng vào một trong các cổng USB trên PC của bạn. Dữ liệu âm thanh số sẽ chạy qua dây dẫn USB đến loa. Ơở đây các bit sẽ được biến đổi thành âm thanh. Bạn không còn cần đến card âm thanh nữa - loa USB sẽ thay nó. Đúng như vậy không?
Loa USB rất hấp dẫn. Nó làm cho tài nguyên của PC đỡ hao hụt nhờ giải phóng thêm một khe cắm ISA hoặc PCI. Hơn thế nữa, nó không dùng đến các đường IRQ hoặc các kênh DMA thường rất hạn chế về số lượng. Đồng thời vì việc biến đổi số - tương tự xảy ra bên ngoài hộp máy PC, nơi các tín hiệu lạ không gây méo tín hiệu âm thanh chính, cho nên về lý thuyết loa USB có độ trung thực cao hơn so với bo mạch âm thanh.
Tuy vậy, âm thanh USB cũng có những hạn chế. Trước hết, bạn sẽ phải chạy Windows 98 để tận dụng hết khả năng của sản phẩm này. Đồng thời, độ rộng dải thông của USB bị hạn chế ở mức 12 megabit mỗi giây sẽ gây tắc nghẽn đối với những tác vụ âm thanh theo yêu cầu (như các game có âm thanh 3D định vị chẳng hạn), đặc biệt trong trường hợp các loa phải phân chia thời gian với các thiết bị USB khác. Điều quan trọng nhất, tính ưu việt của âm thanh USB đáng nghi ngờ. Người ta đã tiến hành kiểm tra thử đối với một số sản phẩm và nhận thấy loa USB chưa thể đuổi kịp chất lượng các loa Best Buy truyền thống. Với những điều báo trước này, ai sẽ là người phải cân nhắc đối với loa USB? Nếu bạn muốn có loại âm thanh làm việc cơ bản giá rẻ - và đang dùng Windows 98 - thì sản phẩm này là hết ý. Và loa USB sẽ rất có ý nghĩa trong trường hợp bạn muốn phát âm thanh từ notebook, là loại máy nói chung chỉ cho âm thanh chất lượng bình thường. Nhưng nếu bạn muốn những âm thanh phức tạp thì hãy chung thủy với bo mạch âm thanh.
Những vấn đề về âm thanh PC hầu hết đều nằm trong game, đúng không? Hãy khuấy động mọi cuộc trình diễn bằng bo mạch âm thanh Diamond Multimedia Sonic Impact S90, Best Buy đối với những người sử dụng trong nghiệp vụ. Với 50 USD bạn sẽ có chất lượng tuyệt vời, một bộ khuếch đại headphone, và âm thanh định vị, những cái sẽ khônglàm quá tải CPU của bạn. Bạn cũng sẽ có ba năm bảo đảm và sự hỗ trợ mạnh mẽ cộng với hàng loạt tiện ích và trò chơi Jedi Knight.
Còn những tay đam mê game và những nhạc sĩ thì sẽ thích bo mạch Creative Labs Sound Blaster Live! giá 200 USD, Best Buy đối với chơi game. Nó được kết hợp với những tính năng 3D tiên tiến (khả năng bổ sung thêm các yếu tố môi trường xung quanh, như tiếng vang của hang động chẳng hạn), hỗ trợ tám loa, chất lượng MIDI tuyệt hảo, và nhiều phần mềm được định hướng âm nhạc, cùng với trò chơi Unreal.
Tuy nhiên, nếu nhận thấy âm thanh từ máy tính phát ra như chiếc radio đồ chơi trẻ con, thì đúng là lúc nên nâng cấp bo mạch âm thanh. Trước đây không lâu, bạn phải chi ra một khoản tiền đáng kể để tăng sức mạnh cho máy PC của mình và sau đó đành chấp nhận một chất lượng âm thanh tàm tạm. Nhưng từ năm ngoái nhiều công nghệ mới đã làm thay đổi hẳn bộ mặt của ngành này: bo mạch dễ lắp đặt hơn, giá chỉ còn một nửa so với trước, và tạo ra âm thanh có chất lượng tốt hơn nhiều.
Bước phát triển quan trọng nhất là sự thâm nhập của bo mạch âm thanh vào bus hệ thống PCI. Loại bo mạch mới nhất được lắp vào các khe cắm PCI tốc độ cao trong máy tính của bạn thay vì các khe cắm ISA cũ tốc độ chậm. Chuẩn PCI cho phép bo mạch âm thanh trao đổi thông tin tốc độ cao với bộ xử lý và bộ nhớ chính của PC, nên máy có thể tạo ra âm thanh 3D và âm thanh của các loại nhạc cụ một cách chi tiết. PCI cũng đơn giản hóa việc lắp đặt - bạn không cần phải nhờ đến nhân viên kỹ thuật để đưa một bo mạch mới vào vận hành. Bây giờ bất cứ ai, với một chiếc vặn vít trong tay và 10 phút rảnh rỗi, đều có thể thực hiện công việc này.
Sự ra đời gần đây của các tiêu chuẩn tối thiểu đối với âm thanh PC cũng đã cải thiện đáng kể chất lượng âm thanh. ACõ97 của Intel (Audio Codec) và PCõ98 của Microsoft, cả hai đều quy định các mức chấp nhận được đối với tạp âm, độ méo và những yếu tố khác làm giảm chất lượng âm thanh. Hầu hết các bo mạch PCI trên thị trường đều thỏa mãn một hoặc cả hai tiêu chuẩn này.Cuối cùng, hầu hết các bo mạch âm thanh mới đều hỗ trợ âm thanh 3D theo vị trí (positional sound) mà cho đến gần đây chỉ có trong các trò chơi máy tính. Ấm thanh theo vị trí sẽ thay đổi sự định vị khi bạn di chuyển trong khung cảnh ảo. Trong Quake II chẳng hạn, những người chơi game được trang bị bo mạch âm thanh 3D có thể cảm nhận các hiệu ứng thực khi có nhiều quả đạn nổ xung quanh họ.
Nếu đã đọc nhiều bài nói về loa dựa trên cơ sở Universal Serial Bus (USB), bạn có thể tự hỏi không biết nó còn cần đến card âm thanh nữa không. Loa USB đe dọa sẽ làm cho card âm thanh trở nên lạc hậu bằng cách chuyển đổi tín hiệu âm thanh số trực tiếp thành âm thanh dạng tương tự. Tuy nhiên như được giới thiệu trong mục "USB: kẻ giết chết card âm thanh?" những loa đó không phải để dùng cho mọi người.
Lời khuyên về âm thanh
Để biết rõ thế hệ mới của các bo mạch âm thanh PCI phong phú đến như thế nào, tạp chí PC World Mỹ đã thử nghiệm chín kiểu của các hãng Aztech, Creative Labs, Diamond Multimedia, Hi-Val, Turtle Beach, và Yamaha. Việc đánh giá từng card được tiến hành về cả hai phương diện: sử dụng trong nghiệp vụ và chơi game, so sánh nó với Sound Blaster AWE64 Gold của Creative Labs, một bo mạch ISA điển hình.
Về mặt nghiệp vụ, đánh giá tập trung vào chất lượng âm thanh do bo mạch đó phát ra trong các ứng dụng của PC tốt xấu như thế nào. Đối với game, việc xem xét các kết quả thử nghiệm cũng giống như vậy vì hầu hết những tập tin âm thanh .wav và Musical Instrument Digital Interface (MIDI) gặp trong các ứng dụng nghiệp vụ cũng được dùng trong game; nhưng có cộng thêm những tiêu chuẩn trò chơi quan trọng khác. Các loại card PCI hoạt động với game trên DOS không được tin cậy như bo mạch ISA. Điểm bổ sung được cộng cho những bo mạch nào có khả năng hỗ trợ bốn loa trở lên, là yếu tố cần thiết để đạt được âm thanh 3D định vị theo vị trí tốt nhất.
Sản phẩm Best Buy cho người dùng làm việc, bo mạch Diamond Multimedia Sonic Impact 590 giá 50 USD, kết hợp tốt nhất giữa âm thanh và giá cả.
Bạn có muốn đạt được âm thanh tuyệt hảo cho game? Ngay một bo mạch âm thanh PCI giá không đắt, như Sonic Impact 590 chẳng hạn, cũng đã cho chất lượng đầu ra khá tốt. Nhưng đối với những người đam mê game nghiền đa phương tiện, Sound Blaster Live! giá 200 USD của Creative Labs là lựa chọn thích đáng (xem bài giới thiệu về Sound Blaster Live! trong PCW VN số 10/1998). Tất cả đều công nhận rằng Sound Blaster Live! đã chơi nhạc MIDI hay nhất, đồng thời hỗ trợ đến tám loa - nhiều nhất trong nhóm bo mạch được thử nghiệm.
Kiểm nghiệm với tập tin âm thanh .wav
Dù đang nghe các hiệu ứng âm thanh của Windows hay âm thanh 3D của một game, chất lượng âm thanh PC cũng phụ thuộc một phần vào khả năng xử lý các tập tin .wav của bo mạch âm thanh, nơi chứa đựng thông tin về âm thanh số.
Để kiểm tra hiệu năng xử lý tập tin .wav của từng bo mạch âm thanh, nhóm thử nghiệm đã thực hiện các phép thử với một tập tin .wav chứa các âm sắc điện tử. Bằng máy phân tích Audio Precision System Two, người ta đo độ méo, tạp âm, dải các âm sắc, cũng như các yếu tố khác có ảnh hưởng đến chất lượng âm thanh. Nhóm thử nghiệm cũng đã ghi và phát lại những âm sắc chính xác để tìm hiểu một bo mạch đã làm việc như thế nào trong lúc ghi âm trên máy tính.
Hi-Val, Sonic Impact 590, và Montego A3D Xstream của Turtle Beach - cả ba đều dựa trên chip Aureal Vortex - cho kết quả tốt nhất trong việc phát lại các tập tin .wav. Các bo mạch này cũng thực hiện tốt việc ghi âm. Mặc dù có thiết kế tương tự Hi-Val, nhưng bo mạch của Turtle Beach sử dụng các bộ chuyển đổi số 18 bit thay vì 16 bit; công ty này tuyên bố rằng loại 18 bit thực hiện tốt hơn (vì nhiều bit hơn sẽ diễn dịch thành cấu trúc âm thanh thực hơn). Tuy nhiên trong các phép thử, cải tiến này không được nhận thấy.
Bạn sẽ thấy được những kết quả tốt đối với Sound Blaster Live!, bo mạch được ưa chuộng đối với người chơi game, mặc dù thành tích của nó không phải là cao nhất trong tất cả các phương diện. Nó không tạo lại được dải âm sắc rộng nhất, nhưng hầu hết người nghe không phát hiện nổi sự hạn chế này. Tuy nhiên âm thanh được ghi ở mức trên 92% so với mức cao nhất đã bị méo. Vì mức âm thanh này chỉ xảy ra trong một cửa sổ nhỏ trên hầu hết các quá trình ghi, nên người dùng bình thường sẽ hiếm gặp. Nhưng nhạc sĩ và người sáng tác thì có thể thất vọng vì nó.
Nhóm thử nghiệm đã có kết quả hỗn hợp từ những bo mạch khác của Creative Labs. Sound Blaster PCI 128 không êm như bo mạch Hi-Val hoặc bo mạch Turtle Beach, nhưng bạn không thể nghe thấy được sự khác nhau trên mức tạp âm của máy tính. Bo mạch Ensoniq Audio PCI của Creative Labs đã tạo ra độ méo khá rõ khi đồng hồ chỉ thị mức ghi tăng lên quá 72 % so với mức cực đại, và bạn có thể nhận thấy khi phát lại những mức âm lớn, như đoạn crescendo của một bản giao hưởng chẳng hạn.
Aztech PCI 338-A3D trông giống như bo mạch Hi-Val nhưng âm thanh ghi và phát lại bị méo nhiều. Gần như bất kỳ thiết bị nào dùng để ghi âm vào Aztech đều gây ra méo, trừ trường hợp nếu bạn có thể khống chế âm lượng của nó (nhưng thường thì không thể).
Sonic Impact S90 của Diamond Multimedia cũng giống như các bo mạch Aztech; Hi-Val, và Turtle Beach, đồng thời chất lượng của nó không khác các bo mạch khác.
Bo Diamond Monster Sound MX 200 khi phát lại các tập tin .wav với dải âm thanh rất phong phú, nhưng bạn vẫn có thể nghe thấy tiếng xì nhỏ từ loa; ghi bằng microphone không tốt hơn chất lượng điện thoại.
WaveForce 192 XG giá 99 USD của Yamaha gây méo đáng kể ở các tần số cao hơn khi phát lại (tiếng bị lạo xạo) và bị một ít tạp âm. Các bo mạch Hi-Val và Turtle Beach có chất lượng tốt hơn so với giá tiền như vậy.
Thành phố MIDI
Giống như tập tin .wav, việc xử lý âm thanh MIDI là bắt buộc. Giao thức MIDI báo cho một bo mạch biết cách tạo ra những âm thanh nhạc cụ số trong các game và trình ứng dụng như thế nào. Chất lượng MIDI cho thấy âm thanh được tạo ra bởi chip tổng hợp âm của bo mạch có sức thuyết phục như thế nào.
Đối với hầu hết mọi người, một bo mạch âm thanh nếu có thể thực hiện đồng thời được 32 loại tiếng nhạc cụ thì đủ để chơi đa số các game. Tuy nhiên các nhà sáng tác nhạc có thể đòi hỏi hơn 64 loại tiếng. Tất cả bo mạch được thử nghiệm đều có thể chơi ít nhất là 32 loại tiếng nhạc cụ cùng một lúc.
Nốt nhạc được tạo ra bằng chip tổng hợp âm trong phần cứng của card nói chung phát ra âm thanh tốt hơn so với nốt nhạc liên quan phần mềm. Lý do? Việc tạo ra tất cả các âm thanh phức tạp như vậy đòi hỏi CPU trong PC phải hoạt động cật lực. Để bộ xử lý rảnh rỗi hơn, bộ tổng hợp phần mềm phải gánh vác thay bằng cách tạo ra những âm thanh đơn giản hơn, ít trung thực hơn. Nếu máy của bạn là loại P-200 hoặc chậm hơn, thì điều đặc biệt quan trọng là bạn phải chọn loại card có kèm theo bộ tổng hợp âm phần cứng, để CPU còn khả năng làm công việc khác. Tất cả các bo mạch ở đây, trừ Ensoniq AudioPCI và Sound Blaster PCI128, đều có thể phát lại ít nhất 32 hoặc 64 loại tiếng bằng phần cứng.
Bạn có thể có âm thanh MIDI chất lượng cao với khoảng 50 USD, nhưng phải lựa chọn. Chỉ nhìn vào hộp, kiểm tra giá, và xem xét các phần phụ trợ, bạn sẽ không biết một card có phát âm tốt hay không. Phải liệt kê ra trước khi mua. Nếu không thể, thì các bài báo tổng duyệt (như bài này chẳng hạn) sẽ giúp bạn biết rõ hơn.
Để kiểm tra chất lượng bộ tổng hợp âm MIDI của bo mạch, nhóm thử nghiệm đã cho chơi bốn tuyển chọn âm nhạc - từ Broadway đến nhạc đồng quê - trên từng bo mạch. Chẳng khó gì khi chọn người thắng từ những kẻ bại. Những bo mạch thắng cuộc phát ra âm thanh sinh động và trung thực, với tiếng piano thánh thót và tiếng ghi ta bập bùng; còn những bo mạch không đạt thì phát tiếng không thực hoặc bỏ qua những đoạn mà chúng không thể xử lý được.
Bo mạch đó có sống động?
Sound Blaster Live! giá 200 USD, Best Buy của những người chơi game, đã chơi nhạc MIDI tốt nhất trong số các bo mạch được thử; nó tạo ra tiếng piano, ghita, và trống rất trung thực - kể cả những tiếng trầm âm lượng lớn - trong các phép thử.
Diamond Monster Sound MX giá 200 USD, một sản phẩm ưa thích khác, được đánh giá ngang bằng bo mạch Sound Blaster AWE64 Gold giá 149 USD về mức độ phong phú, nhưng tiếng phát ra mờ đục hơn một ít. Người nghe thường thích những nét tinh tế trong tiếng kèn và tiếng ghita, cũng như sự đập mạnh của tiếng trống và tiếng bass.
Những bo mạch thông dụng kế tiếp là Aztech, Diamond Sonic Impact S90, Hi-Val, và Turtle Beach. Trong khi không thực hiện tốt như Live hay AWE64 Gold, thì chúng lại cho âm thanh tương đối tốt so với giá dưới 100 USD. Các bo mạch này tương tự nhau về âm sắc nói chung: hơi bị ken két hoặc loảng xoảng ở âm cao, nhưng khỏe ở nốt trầm. Bo Sonic Impact S90 chẳng hạn phát tiếng bass và tiếng trống khá tốt, đặc biệt là đối với một bo mạch có giá rẻ như vậy.
Yamaha cũng nằm ở thứ hạng trung bình. Người nghe thích độ nét và sự trung thực của một số nhạc cụ như kèn đồng và piano, nhưng bắt buộc phải chú ý đến sự mờ đục của những nốt cao cường độ mạnh. Hãng Yamaha quảng cáo rằng công nghệ XG MIDI của họ sẽ cho các nhà lập trình và soạn nhạc nhiều loại tiếng hơn, cũng như khả năng điều khiển nhạc cụ tốt hơn, nhưng rất ít game được biên soạn theo XG, cho nên chỉ có các nhà soạn nhạc là chú ý đến những tiến bộ này.
Hai bo mạch giá rẻ của Creative Labs nằm ở cuối bảng danh sách. Mặc dù Ensoniq AudioPCI hoạt động tốt hơn một ít so với Sound Blaster PCI 128, nhưng chúng được xếp vào loại yếu. Các nốt piano được phát ra rời rạc, và một giọng líu lo xa lạ chen vào một số nhạc cụ.
Bắt tay vào hành động
Bạn đang chơi Quake II, và đang nhìn chăm chú vào một địch thủ nguy hiểm. Bỗng nhiên, một tiếng nổ xé không khí ở phía sau bạn. Bạn quay ra sau và nghe những tiếng dội phát ra ở trước mặt. Bí mật của hiện thực này là gì? Chính âm thanh 3D định vị đã làm cho các bo mạch mới nhất thay đổi phương hướng và chất lượng của âm thanh khi bạn di chuyển trong không gian ảo. Khác với âm thanh Surround, 3D định vị là loại âm thanh tương tác.
Hiện có nhiều chuẩn 3D định vị. Microsoft tiếp tục cải tiến khả năng DirectSound 3D cài sẵn trong Windows 95 và 98. DirectSound 3D làm cho bạn nghe được âm thanh xung quanh mình, nhưng không cho phép các âm thanh tương tác với nhau. Các chuẩn A3D 2.0 của Ayreal (trong những card cao cấp được đưa ra vào cuối năm nay) và Environmental Audio của Creative Labs (tức EAX, có trong Sound Blaster Live và như là một phát triển của DirectSound 3D), cả hai đều cho phép các âm thanh tương tác với môi trường của chúng. Với A3D 2.0 và EAX chẳng hạn, khi bạn lái chiếc xe của mình qua một đường hầm, bạn sẽ nghe thấy tiếng nổ động cơ của bạn dội ra từ những bức tường xung quanh. Hãy còn sớm để nói với bạn về các tiêu chuẩn khác nhau, nhưng tính tương hợp sẽ không có vấn đề gì.
Các driver dùng cho DirectSound 3D và A3D - có trên Web vào cuối năm nay - sẽ chạy những công nghệ này trong phần mềm, cho nên bạn có thể có âm thanh 3D định vị và miễn phí. Tuy nhiên, âm thanh 3D chạy bằng phần mềm sẽ gây méo và nhiễu âm thanh, và có thể không sử dụng một số tính năng cao cấp, làm cho CPU quá tải. Do vậy, để có âm thanh 3D tốt nhất, bạn hãy tìm mua một card có khả năng tăng tốc bằng phần cứng, như các bo mạch Best Buy đề cập trong bài.
Ấm thanh 3D định vị hoạt động tốt nhất với headphone, hoặc với 4 loa trở lên. Cả hai bo mạch Monster Sound của Diamond và Sound Blaster PCI128 của Creative Labs đều có thể chạy bốn loa, còn Sound Blaster Live! thì hỗ trợ đến tám. Người dùng thông thường chắc sẽ thỏa mãn với loại card hỗ trợ hai loa. Card hai loa vẫn cho hiệu ứng ba chiều, nhưng âm thanh ở vùng rìa không tinh tế, và âm thanh ở phía trên cũng không có. Chất lượng âm thanh 3D bốn loa của bo mạch Live rất ấn tượng. EAX còn tăng cường thêm nhiều ưu điểm khác cho Live, đặc biệt trong những game có âm thanh thay đổi theo quang cảnh xung quanh, và không chỉ liên quan tới vị trí của bạn. Tuy vậy, hiện nay còn ít game được thiết kế để ứng dụng EAX.
Khi DOS là ông chủ
Bạn vẫn đang chơi những game chạy trên DOS? Điều này đặt ra vấn đề đối với một số bo mạch PCI. Trong khi tất cả các bo mạch này đều được tuyên bố là có khả năng tương thích ngược ở mức độ nào đó với các DOS game, thì có một số ít lại hoạt động khá tồi trong các lần thử. Bo mạch của Yamaha thực hiện kém nhất - không thể dùng nó để chơi game trong cửa sổ DOS hoặc từ dấu nhắc DOS (Yamaha tuyên bố là các phiên bản driver tương lai của họ sẽ chơi được cả hai). Monster Sound MX 200 không quảng cáo là chạy được tất cả các game trong DOS, nhưng lại hoạt động tốt trong các lần thử. Bo Sonic Impact S90 của Diamond Multimedia cũng không có trục trặc nào với DOS game. Trong các game có tùy chọn General MIDI, bo mạch S90 đã chơi toàn bộ dàn nhạc.
Mặc dù các bo mạch Sound Blaster của riêng Creative Labs tuyên bố có thể tương thích gần hoàn hảo với tiêu chuẩn DOS của Sound Blaster, nhưng cả hai loại Ensoniq AudioPCI và PCI 128 đều có vấn đề. Ensoniq chỉ chạy được các game từ dấu nhắc DOS (bạn phải ra khỏi Windows trước), còn PCI 128 thì chỉ chạy được ba trong năm game thử mà thôi. Tuy nhiên, Sound Blaster Live! của Creative Labs chơi game trong DOS một cách thông suốt. Các bo mạch của Aztech, Hi-Val, và Turtle Beach cũng xử lý dễ dàng các DOS game. Tuy nhiên là chất lượng âm nhạc của chúng quá tồi so với các dàn nhạc phong phú của Creative.
Đừng ngại việc chạy thử nghiệm. Một số game chạy tốt từ cửa sổ DOS trong Windows, một số khác thì chạy tốt từ dấu nhắc DOS. Nếu bạn gặp trục trặc thì giải pháp đơn giản nhất là để nguyên card ISA cũ đã lắp đặt, và nối đầu ra của card này với đường dây dẫn vào card PCI mới của bạn. Hầu hết các card sẽ có thể sống chung hòa bình với nhau.
Lời kết
Dù bạn là người dùng bận nhiều công việc hay dân ghiền game, thì âm thanh cũng là phương tiện không thể thiếu trong hoạt động PC của bạn. Nhưng giữa các hãng cung cấp bo mạch âm thanh đang có một cuộc chạy đua về các chi tiết không mấy quan trọng trong thực tế. Đừng bị cuốn hút bởi những lời tốt đẹp mà mất tiền oan. Hiện nay bạn đã có thể đạt được những âm thanh tuyệt hảo với giá hợp lý. Lời kết luận là: nếu bạn cần một hệ âm thanh cho việc trình diễn không thường xuyên, đừng chi ra quá 100 USD. Nhưng nếu chơi game là một đam mê của bạn, thì hãy cố bỏ ra ít nhất 150 USD để có thể thêm tính năng. Bạn sẽ nhận thấy rõ sự khác biệt này.
Bùi Xuân Toại US PC World 11/98
Khi những tính năng mới của các loại card âm thanh chưa đủ để gây lẫn lộn, bạn phải đối mặt với một tình trạng khó xử khác: Universal Serial Bus. Hiện nay bạn có thể mua các loa tín hiệu số và cắm thẳng vào một trong các cổng USB trên PC của bạn. Dữ liệu âm thanh số sẽ chạy qua dây dẫn USB đến loa. Ơở đây các bit sẽ được biến đổi thành âm thanh. Bạn không còn cần đến card âm thanh nữa - loa USB sẽ thay nó. Đúng như vậy không?
Loa USB rất hấp dẫn. Nó làm cho tài nguyên của PC đỡ hao hụt nhờ giải phóng thêm một khe cắm ISA hoặc PCI. Hơn thế nữa, nó không dùng đến các đường IRQ hoặc các kênh DMA thường rất hạn chế về số lượng. Đồng thời vì việc biến đổi số - tương tự xảy ra bên ngoài hộp máy PC, nơi các tín hiệu lạ không gây méo tín hiệu âm thanh chính, cho nên về lý thuyết loa USB có độ trung thực cao hơn so với bo mạch âm thanh.
Tuy vậy, âm thanh USB cũng có những hạn chế. Trước hết, bạn sẽ phải chạy Windows 98 để tận dụng hết khả năng của sản phẩm này. Đồng thời, độ rộng dải thông của USB bị hạn chế ở mức 12 megabit mỗi giây sẽ gây tắc nghẽn đối với những tác vụ âm thanh theo yêu cầu (như các game có âm thanh 3D định vị chẳng hạn), đặc biệt trong trường hợp các loa phải phân chia thời gian với các thiết bị USB khác. Điều quan trọng nhất, tính ưu việt của âm thanh USB đáng nghi ngờ. Người ta đã tiến hành kiểm tra thử đối với một số sản phẩm và nhận thấy loa USB chưa thể đuổi kịp chất lượng các loa Best Buy truyền thống. Với những điều báo trước này, ai sẽ là người phải cân nhắc đối với loa USB? Nếu bạn muốn có loại âm thanh làm việc cơ bản giá rẻ - và đang dùng Windows 98 - thì sản phẩm này là hết ý. Và loa USB sẽ rất có ý nghĩa trong trường hợp bạn muốn phát âm thanh từ notebook, là loại máy nói chung chỉ cho âm thanh chất lượng bình thường. Nhưng nếu bạn muốn những âm thanh phức tạp thì hãy chung thủy với bo mạch âm thanh.
Những vấn đề về âm thanh PC hầu hết đều nằm trong game, đúng không? Hãy khuấy động mọi cuộc trình diễn bằng bo mạch âm thanh Diamond Multimedia Sonic Impact S90, Best Buy đối với những người sử dụng trong nghiệp vụ. Với 50 USD bạn sẽ có chất lượng tuyệt vời, một bộ khuếch đại headphone, và âm thanh định vị, những cái sẽ khônglàm quá tải CPU của bạn. Bạn cũng sẽ có ba năm bảo đảm và sự hỗ trợ mạnh mẽ cộng với hàng loạt tiện ích và trò chơi Jedi Knight.
Còn những tay đam mê game và những nhạc sĩ thì sẽ thích bo mạch Creative Labs Sound Blaster Live! giá 200 USD, Best Buy đối với chơi game. Nó được kết hợp với những tính năng 3D tiên tiến (khả năng bổ sung thêm các yếu tố môi trường xung quanh, như tiếng vang của hang động chẳng hạn), hỗ trợ tám loa, chất lượng MIDI tuyệt hảo, và nhiều phần mềm được định hướng âm nhạc, cùng với trò chơi Unreal.
PcLeHoan 1996 - 2002
Mirror : http://www.pclehoan.com
Mirror : http://www.lehoanpc.net
Mirror : http://www.ktlehoan.com
Mirror : http://www.pclehoan.com
Mirror : http://www.lehoanpc.net
Mirror : http://www.ktlehoan.com
